آداب غذاخوردن از منظر اسلام
پیامبر مکرم اسلام فرمودند: الطعام إذا جمع أربع خصال فقد تم: إذا كان من حلال وكثرت الأيدي، وسمي في أوله، وحمد الله عز وجل في آخره «هرگاه در غذایی 4 خصلت جمع شود آن غذا کامل خواهد شد: 1- اینکه غذا حلال باشد و از مال حلال تهیه شده باشد. 2- دست‌های زیادی در خوردن آن سهیم باشد(یعنی به تنهایی غذا نخوردن است). 3- نام خداوند متعال را در ابتدای غذا بردن. 4- و حمد الهی را در پایان بجا آوردن»
آیه الله جوادی آملی در کتاب مفاتیح الحیاه خوردن و آشامیدن را از نگاه دین مبین اسلام اینطور توصیف می‌کنند: خوردن و آشامیدن در نگاه دین، بهره‌گیری از نعمت الهی در مسیر بندگی خداست. به همین خاطر در دین توصیه‌های فراوانی نسبت به غذا خوردن شده که نمونه‌هایی از آنها در قالب آداب ارائه خواهد شد.
توصیه دین مبین اسلام برای غذا خوردن
- حلال بودن: پیغمبر اکرم فرمودند: هرکس غذای حلال بخورد فرشته‌ای بالای سرش می‌ایستد و برای او آمرزش طلب می‌کند تا از خوردن غذا فارغ شود. حلال بودن لقمه به این معنا نیست که صرفا غذای سر سفره حلال باشد یا هزینه مصرفی غذا فقط طیب باشد بلکه به معنای اعم روزی حلال می‌باشد. روزی حلال در تربیت فرزند و اخلاق و منش کودک تاثیر بسزایی داشته که در روایات نیز شاهد این موضوع هستیم.
- پیش از غذا خوردن دستها را بشویید: این کار قبل از غذا موجب از بین رفتن فقر می‌شود و بعد از غذا غم را بزداید و دیده بهبود می‌یابد. امیرالمومنین(ع) فرمودند: شستن دست پیش از غذا و پس از آن، روزی را زیاد می‌کند. گرچه کودک خود به تنهایی شاید قادر به عمل به این مورد نباشد و یا تبعاتی داشته باشد اما چه خوب است که والدین با بردباری و سعه صدر همراه کودک خود، به این عمل اقدام نمایند و یا با در آغوش گرفتن او کمک به شستن دست‌های او نمایند.
- بسم الله بگویید : پیامبر اسلام فرمودند: با جماعت غذا بخورید و بسم الله بگویید تا برکت غذا زیاد شود. شایسته است که بر همین اساس در ابتدای غذا خوردن اقداماتی در این راستا انجام دهیم که این مورد در کودک ملکه شود. مثلا والدین در ابتدای غذا خوردن بلند بسم الله بگویند یا بسم الله گفتن را تبدیل به یک اقدام جذاب و بدیع کنند مانند اینکه هر که زودتر بگوید او برنده است و برایش یک پاداش معنوی در نظر بگیرند.
- حمد و سپاس الهی را بجا آورید : پاداش کسی که غذایی را می‌خورد و سپس حمد آن را بجا می‌آورد مانند کسی است که برای خداوند متعال روزه گرفته و می‌گیرد. این مورد از مواردی است که روحیه قدردانی و متوقه نبودن را در فرزند تقویت می‌کند. چه زیباست که والدین در جهت این موضوع از سر سفره شروع کرده و با قدردانی از خدا این صفت حسنه را در کودک خود ایجاد کنند.
- راه رفتن حین غذا: امام صادق(ع) فرمودند: جز از روی ناچاری این کار را مکن. تطبیق این موضوع با واقعیت کاری دشوار است چرا که عمده کودکان هنگام غذا خوردن میل به بازی و دویدن و تحرکات جسمی دارند و از طرفب برای کنترل موقعیت و یا عمل به این مورد اقدام به استفاده از صندلی غذا و امثال آن می‌کنند و یا گاهی کودک خود را سرزنش می‌کنند. پدر و مادر عزیز، یادمان باشد که او به صحیح ترین شکل ممکن در حال کودکی کردن خود می‌باشد و این ما هستیم که توان تحمل و آستانه صبرمان پایین است آمده است. لذا زیبنده است که با سعه صدر در امر تربیت بویژه تربیت دینی با یافتن راهکارهای مناسب کودک را از راه رفتن بازداشته و یا با ایجاد جذابیت در سفره غذا و بازی‌های فکری و نشسته او را از این عمل متوقف کنیم.
- ندمیدن در غذا: پیغمبر اسلام(ص) فرمودند: در خوردنی‌ها و آشامیدنی‌ها فوت نکنید. در احکام اسلامی نیز فوت کردن در غذا و نوشیدنی کراهت دارد. فوت نکردن غذا و به دنبال جایگزین بودن قطعا زحمتی را متوجه والدین خواهد کرد اما از آنجایی که سلامت کودک از حیث جسمی و معنوی از اهمیت خاصی برخوردار است لذا این توجه و قبول زحمت را می‌طلبد. می‌توان برای جا انداختن فرهنگ فوت نکردن و ندمیدن در غذا به جهت کراهت آن، از بادبزن استفاده کرد و از کودک کمک گرفت و یا غذا را زودتر کشیده تا سرد شود و هر خلاقیتی که والدین می‌توانند انجام دهند، بکار گیرند.
- نایستادن
- نخوابیدن
- با طهارت بودن
- به آرامی خوردن
- بهره‌گیری از سبزی
و سفارشات دیگری که هریک در روایات به آنها سفارش شده است.
