امروزه یکی از شایعترین مشکلاتی که در کودکان بوجود میآید و والدین بسیاری تجربه میکنند یبوست است.
یبوست هنگامی رخ میدهد که مدفوع بسیار آهسته از مجرای روده عبور کند و باعث شود تا مدفوع سفت و خشک شود.
علل بروز این اختلال در کودکان عبارتند از :
- ممانعت کودک از عمل دفع: کودکان به علل متعددی از دفع ممانعت میکنند. مانند ترس از توالت، عدم خروج از بازی، نگهداشتن مدفوع بعلت بیرون بودن و عدم تمایل به استفاده از سرویسهای بهداشتی عمومی و البته گاهی نیز بعلت اینست که اجابت مزاج، دردناک است که میتواند بخاطر بزرگی یا سفتی مدفوع رخ دهد. اگر عمل دفع برای کودک آزار دهنده باشد ممکن است سعی کند از تکرار آن تجربه تلخ خودداری نماید.
- سابقه مشترک خانوادگی: کودکانی که اعضای خانوادشان یبوست را تجربه کردهاند، بیشتر احتمال دارد در معرض ابتلا به یبوست قرار گیرند که این ممکن است بدلیل عوامل ژنتیکی یا محیطی باشد که بین آنها مشترک میباشد.
- حساسیت به شیر گاو: گاهی اتفاق میافتد که بعلت حساسیت به شیر گاو یا مصرف زیاد لبنیات یبوست در کودکان ایجاد گردد.
- مسائل مربوط به آموزش دستشویی رفتن: اگر زمان آموزش دستشویی رفتن به کودکان مناسب نباشد و زودتر یا دیرتر از حد مطلوب باشد چنین مشکلی امکان وقوع دارد. مثلا اگر زودتر از موعد مناسب آموزش را شروع کنیم ممکن است کودک سرکشی نماید و از دفع خودداری کند چرا که در مواقعی موجب تحریک لجبازی شده و کودک طبق تصمیم ارادی، نیاز به دفع را نادیده میگیرد و در نتیجه تبدیل به عادت میشود که تغییر آن نیز کاری دشوار خواهد بود.
- تغییر در برنامههای روزمره: تغییراتی مانند مسافرت، گرما، دسترسی، مدرسه رفتن و… و یا تغییر در رژیم غذایی فرد مانند استفاده از مواد غذایی که فیبر کافی را ندارند و یا میوه و سبزیجات و مایعات به اندازه کافی مصرف نگردد میتواند سبب بروزعلائم یبوست در کودک شود.
- عدم رشد روده ها به اندازه کافی و یا اختلالات مادر زادی
- شروع تغذیه کمکی برای کودکان: یکی از عوامل مهم در ایجاد یبوست در کودکان شروع تغذیه کمکی به کودک است که با واکنش روده ها مواجه میشوند.
نکته: یبوست در کودکان گرچه ناراحت کننده و گاها دردناک است اما غالبا مشکل جدی نیست. البته اگر یبوست مزمن شود و یا با سهل انگاری والدین در طولانی مدت همراه باشد میتواند سبب بروز عوارضی در کودک گردد.
عوامل موثر در پیشگیری و درمان یبوست
- مصرف غذاهای فیبردار مانند سبزیجات، لوبیا، غلات سبوس دار، نان و…
- نوشیدن مایعات روان: میتوانید کودک خود را به نوشیدن مایعات بویژه آب میوههای طبیعی و مصرف آب تشویق نمایید.
- تشویق کودک به فعالیتهای بدنی، که این عمل به تحریک عملکرد طبیعی روده کمک میکند.
- مراجعه فوری به دستشویی هنگام نیاز به دفع که البته نیاز به توجه کافی و آموزش والدین دارد
- استفاده از روغن زیتون در وعدههای غذایی کودک
- ماساژ دادن شکم کودک
- استفاده ازملینهای طبیعی مانند آب آلو، انجیر، زیتون و…
راهکارهای طب سنتی برای درمان یا بهبود یبوست
- آب آلو بخارا: فقط کافی است که آلو را به مدت 4 الی 5 ساعت در ظرفی قرار دهید و اجازه دهید تا خیس بخورد. عصاره شفابخش این معجون، یبوست کودک را درمان کرده و در دفع به کودک شما کمک میکند. البته میتوان از این ماده غذایی در خورشت آلو و دیگر غذاها به عنوان چاشنی نیزاستفاده کرد.
- عسل: عسل مادهای است که شفابخشی آن در قرآن کریم نیز اشاره شده و کوچک و بزرگ نمیشناسد. میتوان برای بهبودی یبوست یک قاشق چایخوری عسل را روی حرارت بخار آب قرار دهید و قبل از خواب به کودک بخورانید که باعث دفع راحت تر میشود.
- مصرف خاکشیر: برای بهبود یافتن کودکانی که مبتلا به یبوست و دل درد هستند مصرف روزانه یک قاشق خاکشیر با آب ولرم میتواند کارسازباشد.
- روغن زیتون: مصرف روغن زیتون اکیدا توصیه میگردد زیرا علاوه بر خواص عدیده آن، در درمان یبوست نیز شفابخش است. اگر میتوان خالی به کودک خورانید که عالی است و الا در تمام وعدههای غذایی پیشنهاد میگردد تا استفاده شود.
- تهیه سوپی با ترکیب برنج و سبزیجاتی مانند جعفری، گشنیز و آلو بخارا، روغن زیتون و کمی زرد چوبه در دفع راحت بسیار موثر است.
- استفاده از انجیر خشک(بصورت خیس شده و یا بطور عادی)
- استفاده از کدو حلوایی(بصورت غذا و یا آب کدو بدون جرم کدو)
- مویز
- ترنجبین
- در برخی موارد با مشورت پزشک میتوان از برگ فلوس استفاده نمود . و…